logologo
open button

CROSSING BORDER ANTWERP 2 NOV 2023

arrows

Kies de taal

NETHERLANDS

NL / UK

GESCHREVEN DOOR

Mauk Westerman Holstijn

(NL)

VERTAALD DOOR

Bo-Elise Brummelkamp

(NL/UK)

Mauk Westerman Holstijn - 4

6 November 2022

Je kunt je altijd afvragen of je het goed hebt gedaan. Het leven is een lange reeks kansen die je niet allemaal kan grijpen. Dan moet je kiezen. Zo is een literatuurfestival een mooie mogelijkheid om te netwerken met honderden culturele kartrekkers uit alle hoeken van Europa. Politici bepalen de namen van tijdperken, dat is waar. Maar hoe over vijftig jaar de air du temps, de zeitgeist van deze jaren gezien zal worden, dat bepalen wij, hier en nu.
Met ‘wij’ bedoel ik niet alleen schrijvers en vertalers. Verre van. Literatuur is net zo schatplichtig aan de consument als ieder product. De consument wordt hier vertegenwoordigd door de uitgever en de scout. Ze worden omringd door stemmen die gehoord willen worden, sommigen luid en welbekend, sommigen die zich pas net verstaanbaar hebben gemaakt. Het zijn de uitgevers die bepalen welke van hen op de voorgrond gaan komen in de huidige jaren twintig. 

Dus, netwerken. Aan de andere kant heb je een voucher die je in kunt ruilen voor vijftig milliliter gin, en vrienden die ook zulke vouchers hebben, en foto’s van je kind en je hond en je ex die iedereen nog moet zien. U snapt het dilemma.

Mensen vinden de raarste redenen om plezier te maken. Eerst hebben we gevierd dat we iets spannends gingen doen, en daarna hebben we gevierd dat het voorbij was. Dat is volkomen logisch. Het enige dat onlogisch is, is geen plezier maken. Omdat ik er nu over schrijf, mag ik gisterenavond als werktijd beschouwen. Eerst hebben we precies genoeg gedronken om te kunnen zeggen: Nu mag het, nu kan niets ons worden aangerekend. En toen hebben we lang gepraat, openhartig en onbeleefd. Voor mensen die goed zijn in gezelligheid klinkt dat misschien niet zo bijzonder. Maar ik was erbij. Ik zeg u dat het bijzonder was.

‘Hoe heb je The Chronicles ervaren?’ Ik besloot te doen alsof hij had gevraagd: ‘Wat heb je ervan geleerd?’

‘Alles wat je op een dag doet, kan en moet bijdragen aan je werk. Een goede schrijver werkt niet alleen als hij of zij aan een toetsenbord zit. Je kan in gedachten werken terwijl je danst, terwijl je praat, terwijl je slaapt. En dan is het uittypen alleen maar uittypen. Je moet altijd schrijven, ook als je niet schrijft. Dat is de truc.’

Op weg terug naar huis realiseer ik me met een schok dat ik iets belangrijks vergeten ben. Ik spring uit de trein. De wieltjes van mijn koffer zijn niet gemaakt voor dit tempo. Mensen kijken afkeurend, alsof ik een onwillige hond meesleur. Ik kan naar de supermarkt gaan, maar eigenlijk vind ik ze daar net niet goed genoeg. Het is zondagochtend. Alle banketbakkers zijn dicht.
Wat wonderbaarlijk genoeg wel open is, is de stripwinkel. Bij striptekenaars gaat het alleen om de inhoud, had de interviewer me verteld. Niemand hoeft het gezicht van een tekenaar te zien. Hij heeft gelijk; niet een van de stripboeken heeft een foto van de maker op de achterkant, zoals debuutromans zo vaak hebben. Ik vraag de medewerker om ‘Tom Poes’.

‘De stripfiguur? Van Maarten Toonder?’ Ja, die inderdaad. Die hebben ze niet. Maar dat hoeft ook niet, het ging om het woord. Tevreden stap ik weer in de trein.

Het is een wreed grapje van de menselijke aard dat we altijd meer willen. De volgende ochtend steekt zo flets af bij de afgelopen nacht. Maar uiteindelijk komt de zon weer op, en dat is goed. Festivalnachten zijn gebouwd op werkdagen. Daar moet je om kunnen lachen. Een foto nemen, een herinnering bewaren en er over schrijven. Verder gaan. Dat is de truc.

WAT HEEFT DIT VERHAAL GEÏNSPIREERD?

Meer van Mauk Westerman Holstijn en Bo-Elise Brummelkamp

3 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 1

Dit is wat het betekent om schrijver te zijn. Er zijn schrijvers die zweren bij een aanpak van maximale productie; zet alles wat er in je hoofd opkomt op papier, al is het nog zo slecht. Blijf bovenal produceren, en filter daar later uit wat waardevol is.Anderen zijn meteen al selectief, die plannen, slijpen, verwijderen en keuren eindeloos. Liever een goudklompje per maand dan een dagelijkse berg stront. Voor allebei die filosofieen is iets te zeggen, al is die eerste benadering waarschijnlijk pas ontstaan na de opkomst van de computer. Of misschien al in de industriele revolutie, in een tijd dat de papierprijzen laag waren.

14 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 5 - Epiloog

Van het griekse ‘epi’ ofwel erbij, en ‘logos’, woord. Een woord erbij, een extraatje. Het literaire equivalent van een toegift. Een schrijver mag zelf bepalen of een epiloog gerechtvaardigd is, maar een muzikant moet maar hopen dat het publiek vraagt om een toegift, het grootst mogelijke compliment. Behalve in het concertgebouw, daar is de toegift inbegrepen. Ik heb nog nooit zo’n sterke scheppingsdrang gevoeld als deze dagen, zo vlak na thuiskomst. Maar scheppingsdrang is niet hetzelfde als een goed idee. Een cultuurfestival is een soort katapult; het zuigt je mee in een denderende sneltrein van energie en ideeën, en dan is het opeens afgelopen.

4 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 2 - Dag 2

Mensen isoleren zich op weg naar perfectie. Monniken metselen zichzelf in, schilders zeulen met hun driepoot het bos in, en schrijvers wachten tot de rest van de wereld naar bed is gegaan. Want laten we eerlijk zijn: zolang je het leuk hebt, krijg je niks voor elkaar. Als Victor Hugo (van de klokkenluider van de Notre Dame) een moeilijke schrijfdag had, leverde hij zijn kleren in bij zijn inwonende bediende, met de uitdrukkelijke instructie deze pas terug te geven als er voldoende geschreven was. Kennelijk werkte dat, zonder dat de kwaliteit van Hugo’s product in gevaar kwam. Misschien was zijn bediende ook zijn redacteur.

5 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 3

Gratis bacon bij het ontbijt, dat is voor mij het absolute summum van luxe. Je betaalt voor bacon met je nieren, niet met je portemonnee. Het meest waardeloze restje van een varken, gewenteld in overvloedig zout; dat is het meest verkochte vlees op aarde. Een reliek van een andere tijd, een icoon van onduurzaamheid. Zelf zou je het nooit kopen. Daarom moet je nu flink opscheppen. ‘En, wat gaan jullie doen?’ De vertalers moeten aan de bak, maar de schrijvers kijken elkaar schaapachtig aan.

Zie The Chronicles live tijdens Crossing Border 2022