logologo
open button

CROSSING BORDER ANTWERP 2 NOV 2023

arrows

Kies de taal

NETHERLANDS

NL / UK

GESCHREVEN DOOR

Mauk Westerman Holstijn

(NL)

VERTAALD DOOR

Bo-Elise Brummelkamp

(NL/UK)

Mauk Westerman Holstijn - 3

5 November 2022

Gratis bacon bij het ontbijt, dat is voor mij het absolute summum van luxe. Je betaalt voor bacon met je nieren, niet met je portemonnee. Het meest waardeloze restje van een varken, gewenteld in overvloedig zout; dat is het meest verkochte vlees op aarde. Een reliek van een andere tijd, een icoon van onduurzaamheid. Zelf zou je het nooit kopen. Daarom moet je nu flink opscheppen.

‘En, wat gaan jullie doen?’ De vertalers moeten aan de bak, maar de schrijvers kijken elkaar schaapachtig aan. Het grootste deel van het programma is ‘s avonds op de rand van ‘s nachts, overdag zijn we vrij.

Eentje gaat naar de film. Dat klinkt heel aantrekkelijk, maar het voelt ook een beetje lui; op een literatuurfestival naar de film gaan terwijl ik gisteren een pracht van een roman heb gekocht. Schrijvers zijn ook maar mensen. Soms wil je bacon in plaats van ossenhaas.

Het gerucht gaat dat de afterparty vanavond doorgaat tot vier uur ‘s nachts. We zijn er allemaal een beetje bang voor.

Tijdens de pandemie luidden docenten de noodklok omdat hun leerlingen hun kans op een uitgaansleven mis liepen, wat vreselijke consequenties had voor hun ontwikkeling. Zonder te dansen, te flirten, een weeksalaris uit te geven aan vijf biertjes en zo nu en dan ‘op hun bek te gaan’ konden ze nooit opgroeien tot wereldwijze en evenwichtige volwassenen, zo vreesden die docenten. Vooral dat op hun bek gaan was onontbeerlijk. Ik kwam zelf toen net van de universiteit. Ik had gestudeerd en gefeest in een bosrijk gebied. Als je om twee uur niet meer op je benen kon staan was het gebruikelijk om een paar honderd meter het bos in, een wekker op je telefoon te zetten, en een powernap te doen tussen de bomen. Daarna deed je tegenover iedereen alsof je niet weg was geweest. De rij voor de bar was altijd een goed excuus, daar was je zo een uur aan kwijt.

De film gaat over een idyllische Amerikaanse buitenwijk in de jaren 50. Ik had altijd gedacht dat iedereen in de jaren 50 continu bang was. ’De bom’ kon elk moment vallen, de oren van het Kremlin zaten in de muur, de drugs van de CIA in het water… Bleven ze daar echt zo positief onder? Het zal echter ook geholpen hebben dat hun regering nog vat had op de voorziening van informatie. Het onbekende kan net zo makkelijk enthousiasme opwekken als angst. Of de Amerikanen drugs in het water deden wist niemand, maar ze maakten in elk geval goeie stofzuigers. Nou waren ze van plan iemand op de maan te zetten, dan konden de vliegende auto’s niet ver weg zijn. Tegenwoordig zijn we bang op een nihilistische manier. We weten in geweldig detail wat er op ons afkomt, wat ons bedreigt. We weten dat we bepaalde luxes zullen moeten inleveren. We pakken extra bacon nu het er nog is.

Die avond zit ik bij een boekpresentatie van een Schotse rockster. Het boek, Spaceships over Glasgow, wordt geprezen als een ‘ode aan openbaringen’. Die openbaringen zijn ontdekkingen van muziek, onbekende LP’s uit andere landen of ongelukjes tijdens het jammen die meesterwerken bleken. Met weemoed spreekt hij over Glasgow in de jaren tachtig, een bruisende cultuurketel waar de openbaringen je om de oren vlogen. Ik vraag hem of mijn generatie die openbaringen mis loopt, omdat we al jarenlang steeds minder uitgaan. Of hij bang is dat we die onontbeerlijke voedingsgrond voor jonge muzikanten langzaam aan het verliezen zijn. Hij stelt me gerust; zo’n vaart zal het niet lopen. In Glasgow gaat het tenminste nog goed.

De schrijvers en vertalers bespreken wat we met onze vrije middag hebben gedaan. Het blijkt dat we allemaal naar dezelfde film zijn geweest, zonder elkaar op te merken.

WAT HEEFT DIT VERHAAL GEÏNSPIREERD?

Meer van Mauk Westerman Holstijn en Bo-Elise Brummelkamp

3 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 1

Dit is wat het betekent om schrijver te zijn. Er zijn schrijvers die zweren bij een aanpak van maximale productie; zet alles wat er in je hoofd opkomt op papier, al is het nog zo slecht. Blijf bovenal produceren, en filter daar later uit wat waardevol is.Anderen zijn meteen al selectief, die plannen, slijpen, verwijderen en keuren eindeloos. Liever een goudklompje per maand dan een dagelijkse berg stront. Voor allebei die filosofieen is iets te zeggen, al is die eerste benadering waarschijnlijk pas ontstaan na de opkomst van de computer. Of misschien al in de industriele revolutie, in een tijd dat de papierprijzen laag waren.

14 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 5 - Epiloog

Van het griekse ‘epi’ ofwel erbij, en ‘logos’, woord. Een woord erbij, een extraatje. Het literaire equivalent van een toegift. Een schrijver mag zelf bepalen of een epiloog gerechtvaardigd is, maar een muzikant moet maar hopen dat het publiek vraagt om een toegift, het grootst mogelijke compliment. Behalve in het concertgebouw, daar is de toegift inbegrepen. Ik heb nog nooit zo’n sterke scheppingsdrang gevoeld als deze dagen, zo vlak na thuiskomst. Maar scheppingsdrang is niet hetzelfde als een goed idee. Een cultuurfestival is een soort katapult; het zuigt je mee in een denderende sneltrein van energie en ideeën, en dan is het opeens afgelopen.

4 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 2 - Dag 2

Mensen isoleren zich op weg naar perfectie. Monniken metselen zichzelf in, schilders zeulen met hun driepoot het bos in, en schrijvers wachten tot de rest van de wereld naar bed is gegaan. Want laten we eerlijk zijn: zolang je het leuk hebt, krijg je niks voor elkaar. Als Victor Hugo (van de klokkenluider van de Notre Dame) een moeilijke schrijfdag had, leverde hij zijn kleren in bij zijn inwonende bediende, met de uitdrukkelijke instructie deze pas terug te geven als er voldoende geschreven was. Kennelijk werkte dat, zonder dat de kwaliteit van Hugo’s product in gevaar kwam. Misschien was zijn bediende ook zijn redacteur.

6 November 2022

Mauk Westerman Holstijn - 4

Je kunt je altijd afvragen of je het goed hebt gedaan. Het leven is een lange reeks kansen die je niet allemaal kan grijpen. Dan moet je kiezen. Zo is een literatuurfestival een mooie mogelijkheid om te netwerken met honderden culturele kartrekkers uit alle hoeken van Europa. Politici bepalen de namen van tijdperken, dat is waar. Maar hoe over vijftig jaar de air du temps, de zeitgeist van deze jaren gezien zal worden, dat bepalen wij, hier en nu.

Zie The Chronicles live tijdens Crossing Border 2022